การออกแบบพื้นโรงงานผลิตอาหารและเครื่องดื่มให้ถูกสุขลักษณะ

รูปภาพ: Application of the cementitious fast curing Sikafloor® HardTop-80 flooring screed.

การออกแบบพื้นผิว เช่นเดียวกับส่วนประกอบอื่นๆ ทั้งหมดของพื้นที่การผลิต รวมทั้งเสา ผนัง อุปกรณ์ และท่อระบายน้ำ ซึ่งขึ้นอยู่กับรูปแบบโดยรวมของอาคาร องค์ประกอบทั้งหมดรวมกันจะส่งผลต่อการติดตั้งพื้นผิวและตำแหน่งที่จะกำหนดรอยต่อของพื้น
โดยทั่วไปพื้นที่ถูกสุขลักษณะจะติดตั้งบนพื้นคอนกรีตเทในที่เทโดยตรงลงบนพื้นดินอัดแน่นหรือยกขึ้นเหนือจากผิวดิน
ปกติการปาดแผ่นพื้นที่หนาไม่เท่ากันใช้ในการทำให้นำไหลออก หรือเพื่อทำพื้นคอนกรีตใหม่ในโครงการปรับปรุง การปาดพื้น Fully-bonded screeds ตามโครงสร้างรอยต่อในพื้นคอนกรีตและทั่วๆไป มีความหนาไม่เกิน 75 มม. สำหรับ Non-bonded screeds จะหนามากกว่า
การออกแบบแผ่นพื้นที่ดีนั้นจะมีจำนวนรอยต่อน้อยที่สุดเท่าที่เป็นไปได้และกำหนดตำแหน่งรอยต่อให้อยู่ในพื้นที่ที่มีความเสี่ยงต่อการเกิดความเสียหายที่ต่ำ

วัตถุประสงค์ของการทำรอยต่อบนผิวพื้นคือ ช่วยปรับการเคลื่อนที่ของผิวพื้นภายใต้น้ำหนักบรรทุกใช้งานให้เท่ากับการเคลื่อนที่ที่เกิดขึ้นในองค์อาคารพื้น โดยทั่วไป ขนาดและสติฟเนสของรอยต่อพิจารณาจากการเคลื่อนที่ของระบบโครงสร้างอาคาร

รอยต่อถือเป็นจุดอ่อนหนึ่งของผิวพื้น แม้ในสภาวะที่ผิวพื้นรับหน่วยแรงเนื่องจากการกัดกร่อนของสารเคมี บริเวณที่เป็นรอยต่อของผิวพื้นจะมีความสามารถต้านทานสารเคมีต่ำกว่าบริเวณผิวพื้นโดยรอบที่ผ่านการแต่งผิว

รอยต่อเป็นสิ่งที่ไม่สามารถหลีกเลี่ยงได้อย่างสมบูรณ์ทั้งในกระบวนการก่อสร้างปกติและการเคลือบผิวพื้น แต่ผู้ปฏิบัติงานสามารถลดจำนวนรอยต่อให้น้อยที่สุดได้ ผู้ปฏิบัติงานควรจัดวางตำแหน่งของรอยต่อให้ห่างจากพื้นที่เสี่ยงต่อการรับน้ำหนักบรรทุกเนื่องจากการสัญจรที่มีความหนาแน่นสูง รอยต่อสามารถจัดวางใกล้กับบริเวณที่อุณหภูมิมีความแปรปรวนสูงได้เพื่อปล่อยให้ผิวพื้นเกิดการเคลื่อนที่รวมอย่างอิสระ รวมถึงการจัดวางรอยต่อไว้ในที่สูงเพื่อหลีกเลี่ยงการเกิดความชื้น นอกจากนี้ ควรจัดให้รอยต่อมีการแสดงรายละเอียดอย่างเหมาะสมเพื่อให้รอยต่อสามารถต้านทานหน่วยแรงเนื่องจากการสัญจรได้ และขอแนะนำให้ผู้ปฏิบัติงานพิจารณาเลือกใช้รอยต่อแบบสำเร็จรูป

รางระบายน้ำและตะแกรงระบายน้ำสามารถจัดวางไว้ใกล้กันได้ ห้ามจัดวางรางระบายน้ำและตะแกรงระบายน้ำในลักษณะทับซ้อนกัน เพื่อให้ผู้ดูแลอาคารและผู้ปฏิบัติงานสามารถเข้าไปดำเนินการทำความสะอาดและซ่อมบำรุงระบบระบายน้ำได้ การเคลื่อนย้ายของเหลวจากพื้นไปยังท่อระบายน้ำ ทำได้ดีที่สุดโดยใช้การไหลลงจากพื้นทีละน้อยซึ่งเกิดจากแรงโน้มถ่วงด้วยความชันตามที่แนะนำ
เนื่องจากในปัจจุบันไม่มีมาตรฐานสากลที่กำหนดค่าความลาดชันของทางระบายน้ำในพื้นที่ที่มีการผลิตอาหารและเครื่องดื่ม จึงแนะนำให้ใช้ค่าความลาดชัดสำหรับกรณีทั่วไปซึ่งมีอยู่ระหว่าง 1:100 และ 1:80

ทางระบายน้ำในแนวดิ่ง ทางระบายน้ำในแนวระดับ และส่วนที่มีลักษณะเป็นรอยต่อโครงสร้างส่งผลต่อจำนวนรอยต่อพื้นและแนวทางการจัดวางรอยต่อพื้น บริเวณที่ไม่จำเป็นต้องมีรอยต่อคือส่วนที่มีลักษณะเป็นรอยต่อโครงสร้างที่อยู่ใกล้กับตะแกรงระบายน้ำรูปวงกลม ในทางกลับกัน บริเวณที่จำเป็นต้องมีรอยต่อคือส่วนที่มีลักษณะเป็นรอยต่อโครงสร้างระหว่างรางระบายน้ำทางยาวที่หน้ากว้างค่อนข้างแคบและพื้นที่บริเวณที่เสี่ยงต่อการรับน้ำหนักบรรทุกเนื่องจากการสัญจรที่มีความหนาแน่นสูง หรือมีการเคลื่อนย้ายมวลสารความร้อนสูง หรือเกิดน้ำหนักบรรทุกที่ก่อให้เกิดการเคลื่อนที่มาก อย่างไรก็ตาม การเคลื่อนที่ของพื้นสามารถควบคุมได้โดยเพิ่มฐานรองรับรางระบายน้ำผ่านการยึดโยงเข้ากับโครงสร้างคอนกรีตตามดุลยพินิจของวิศวกรผู้ออกแบบ นอกจากนี้ ทางระบายน้ำในแนวดิ่งควรพิจารณาเลือกใช้รางระบายน้ำแบบยาว

รูปภาพ: Picture 1: TRRL Pendelum Tester. It is the most widely used method of measuring the slip resistance of a floor worldwide.

วิธีเพิ่มการยึดเกาะพื้นที่ก่อสร้างใหม่ซึ่งได้รับความนิยมคือการเพิ่มมวลรวมลงบนผิวบนของพื้นก่อนที่พื้นเกิดการแข็งตัว ขนาดและประเภทของมวลรวมที่มีความแตกต่างกันมีส่วนช่วยเพิ่มการยึดเกาะให้แก่ผิวพื้น มวลรวมที่นิยมใช้คือ วัสดุในกลุ่มซิลิกา ควอตซ์ หินไฟ และอะลูมิเนียมออกไซด์ สำหรับผิวพื้นส่วนทับหน้าแบบโปร่งใสหรือแบบมีรงควัตถุให้เพิ่มลงไปบนมวลรวมเพื่อทำหน้าที่ยึดรั้งมวลรวม ยืดอายุการใช้งานและเพิ่มความสามารถป้องกันพื้นลื่น รวมถึงป้องกันความเสียหายในเบื้องต้นของชั้นมวลรวมก่อนการแข็งตัวโดยสมบูรณ์ของพื้น อย่างไรก็ตาม มีการใช้ระบบผิวพื้นมอร์ตาร์ซึ่งมีส่วนผสมของมวลรวมแล้ว แต่ผิวพื้นที่ได้อาจมีคุณสมบัติการป้องกันพื้นลื่นไม่เพียงพอต่อการใช้งาน จึงขอแนะนำให้มีการปรับปรุงผิวพื้นเพื่อป้องกันพื้นลื่นร่วมด้วย

การเพิ่มความขรุขระผิวพื้นถือเป็นการเพิ่มคุณสมบัติการป้องกันพื้นลื่นโดยตรง ข้อเสียของผิวพื้นที่มีความขรุขระมากคือทำความสะอาดพื้นยากขึ้น การออกแบบผิวพื้นที่เหมาะสมต้องพิจารณาปัจจัยที่เกี่ยวข้องคือระดับความขรุขระที่เหมาะสม แนวทางการทำความสะอาด และประเภทของสารปนเปื้อนที่อาจเกิดขึ้นในพื้นที่หน้างาน

ระดับขั้นความสามารถป้องกันพื้นลื่นที่คาดหวังอาจมีค่าต่างกันตามแต่ละหน้างาน พื้นที่ในบริเวณที่มีการประกอบอาหารซึ่งเต็มไปด้วยน้ำมันและความชื้น ถือเป็นพื้นที่ที่ต้องการระดับขั้นความสามารถป้องกันพื้นลื่นสูงกว่าพื้นที่เพื่อการบรรจุผลิตภัณฑ์หรือปฏิบัติงานการจัดส่งสินค้าซึ่งจัดเป็นพื้นที่แห้ง การทดสอบที่ใช้เป็นแนวทางให้ผู้ผลิตวัสดุผิวพื้นพิจารณาเลือกใช้ระดับขั้นความสามารถป้องกันพื้นลื่นให้เหมาะสมกับหน้างานได้คือ Pendulum Tester (ตามมาตรฐาน EN 13036-4) และ Ramp Test (ตามมาตรฐาน DIN 51130) ผู้ผลิตวัสดุผิวพื้นต้องมีผลทดสอบที่อ้างอิงตามมาตรฐานในข้างต้น ขอแนะนำให้ผู้ปฏิบัติงานหรือเจ้าของโครงการขอข้อมูลในส่วนนี้จากผู้ผลิตวัสดุผิวพื้นเพื่อประกอบการพิจารณาเลือกใช้วัสดุผิวพื้นที่มีระดับขั้นความสามารถป้องกันพื้นลื่นที่เหมาะสมกับหน้างานและทดลองใช้จริงในส่วนหนึ่งของพื้นที่อาคารก่อนอนุมัติสั่งซื้อและติดตั้งวัสดุผิวพื้นลงบนพื้นที่ทั้งหมดของอาคาร

น้ำหนักบรรทุกเนื่องจากแรงกระแทก การสึกหรอ การสึกกร่อน การสัมผัสสารเคมี ความแปรปรวนของอุณหภูมิอย่างเฉียบพลัน น้ำหนักบรรทุกกระทำแบบจุดซึ่งมีค่ามาก รวมถึงการลากและเคลื่อนย้ายสินค้าผ่านแท่นวางล้วนเป็นสาเหตุการเกิดหน่วยแรงกระทำต่อผิวพื้นโรงงานผลิตอาหารและเครื่องดื่ม นอกจากนี้ การหล่นของวัสดุที่มีน้ำหนักมาก มีด ตะขอ หรือของมีคมชนิดอื่นอาจทำให้พื้นเกิดรอยร้าวได้

การก่อสร้างผิวพื้นที่มีความหนามาก มีส่วนช่วยเพิ่มความคงทนและลดความเสียหายจากการเกิดหน่วยแรงกระทำต่อผิวพื้นได้ การเลือกใช้ความหนาที่เหมาะสมกับพื้นสามารถคำนวณได้จากการวิเคราะห์หน่วยแรงกระทำต่อผิวพื้นเนื่องจากปัจจัยเสี่ยงต่อการเกิดความเสียหายของพื้นโดยละเอียด สำหรับพื้นแบบเรซินในโรงงานแปรรูปและผลิตอาหาร แนะนำให้ใช้ความหนาไม่น้อยกว่า 3 มิลลิเมตร สำหรับพื้นที่เปียกหรือสัมผัสความชื้นบ่อย แนะนำให้ใช้ความหนาไม่น้อยกว่า 6 มิลลิเมตร ในส่วนของแผ่นกระเบื้องสำหรับกรณีทั่วไป จะมีความหนาอยู่ระหว่าง 8.5 และ 20 มิลลิเมตร สำหรับกรณีที่มีการใช้แผ่นกระเบื้องในพื้นที่ที่อาจได้รับน้ำหนักบรรทุกมาก แนะนำให้ใช้แผ่นกระเบื้องที่มีความหนาไม่น้อยกว่า 12 มิลลิเมตร

ในกรณีที่ต้องคำนึงถึงความสามารถต้านทานสารเคมี ต้องทำการพิจารณาสารเคลือบผิวพื้นอย่างละเอียดเนื่องจากสารเคลือบผิวพื้นแต่ละชนิดมีคุณสมบัติต่างกันในเรื่องของประเภท ความเข้มข้น อุณหภูมิ และระยะเวลาสัมผัสสาร สารเคมีในกลุ่มที่ผู้ปฏิบัติงานมีโอกาสได้รับความเสี่ยงบ่อยที่สุดคือกรดฟอสฟอริก กรดไนตริก สารละลายในกลุ่มโซดาไฟ และคลอรีนซึ่งเป็นสารประกอบในสารเคมีที่ใช้เพื่อทำความสะอาดอุปกรณ์การผลิต พื้น และผนัง

ในการซ่อมบำรุงและปรับปรุงพื้นในบริเวณที่มีการผลิตอาหารและเครื่องดื่ม อาจประสบปัญหาการติดตั้งผิวพื้นใหม่เนื่องจากพื้นเดิมมีความชื้นสูงซึ่งส่งผลต่อการยึดเหนี่ยวระหว่างผิวพื้นลิงค์อาคารพื้น ปัญหาอื่นที่พบได้คือพื้นเดิมอาจปนเปื้อนสารซักฟอกและสารตกค้างอื่นจากสายการผลิต

การทำงานปรับปรุงพื้นในบริเวณที่มีความชื้นที่สูงกว่าปกติอาจเป็นเหตุการณ์หนึ่งที่สามารถพบได้ ผิวพื้นบางระบบยอมให้มีความชื้นในองค์อาคารพื้นคอนกรีตสูงกว่าผิวพื้นระบบอื่น รวมถึงการใช้อุณหภูมิการบ่มที่ต่ำกว่าและระยะเวลาการบ่มที่สั้นกว่าระบบอื่น ซึ่งการบ่มอาจใช้เวลาในหลักชั่วโมงเท่านั้น

สิ่งสำคัญของงานซ่อมบำรุงและปรับปรุงผิวพื้นคือ การเลือกผู้รับเหมาที่มีประสบการณ์ สามารถจัดการปัญหาหน้างานที่เกี่ยวข้องกับงานซ่อมบำรุงและปรับปรุงผิวพื้นได้เป็นอย่างดี คณะผู้ปฏิบัติงานของผู้รับเหมาต้องผ่านการรับรองจากบริษัทผู้ผลิตวัสดุผิวพื้นตามที่เจ้าของโครงการพิจารณาเลือกใช้ ผลของการซ่อมบำรุงและปรับปรุงผิวพื้นที่ดีขึ้นกับการวางแผนที่ดีและรัดกุม รวมถึงการได้รับความร่วมมือจากบุคลากรทุกฝ่ายเป็นอย่างดี